Vinafood 1 đẩy mạnh sản xuất, kinh doanh, xuất khẩu lúa, gạo bền vững

Thủ tướng phát biểu: Đảng, Nhà nước, Nhân dân tin tưởng các doanh nghiệp nhà nước để giao nguồn vốn, tài sản rất lớn thì các doanh nghiệp nhà nước phải làm thế nào để không phụ lòng tin đó (Ảnh VGP)

Nông dân trồng lúa hoàn toàn có lãi

Báo cáo tại Hội nghị, bà Bùi Thị Thanh Tâm - Chủ tịch Hội đồng thành viên Vinafood 1 cho biết: Như đánh giá của Thủ tướng Chính phủ tại cuộc họp với Ủy ban quản lý vốn nhà nước tại doanh nghiệp và các Tập đoàn, Tổng công ty do Ủy ban làm đại diện chủ sở hữu diễn ra vào tháng 1 vừa qua, ngành nông nghiệp tiếp tục khẳng định vai trò chủ yếu của nền kinh tế, trong đó ngành hàng lúa gạo là điểm sáng, điều này đã được lượng hóa bằng con số xuất khẩu là 8,1 triệu tấn, đạt 4,67 tỷ USD, giá bình quân đạt 575 USD/1 tấn, đảm bảo an ninh lương thực quốc gia.

Tại thời điểm biến động lớn về lúa gạo tháng 8/2023, một số nước đã có chính sách cấm xuất khẩu gạo, tạo áp lực ngày càng lớn cho việc cung cấp gạo. Trong khi đó Thủ tướng Chính phủ đã kịp thời ra Chỉ thị số 24/CT-TTg ngày 5/8/2023, giao cho các Bộ, ngành và các doanh nghiệp thực hiện 3 nhiệm vụ: thứ nhất là đảm bảo an ninh lương thực quốc gia, thứ 2 là tiếp tục tận dụng thời cơ giá cao để tăng sản xuất và xuất khẩu. Cuối cùng, chúng ta đã đạt được kết quả lớn nhất trong lịch sử, vừa tiêu thụ được lúa cho nông dân, đảm bảo tiêu dùng trong nước, xuất khẩu hiệu quả và thực hiện trách nhiệm quốc tế. Đồng thời, với kế hoạch trước mắt, Thủ tướng Chính phủ đã mời lãnh đạo các nước nhập khẩu gạo lớn và cụ thể là mời Tổng thống Indonesia, Philippine sang thăm, qua đó, hai bên ký các thỏa thuận thương mại gạo cho 5 năm tới, đảm bảo nguồn cung cho bạn cũng là đảm bảo thị trường đầu ra cho ta về dài hạn.

Bà Bùi Thị Thanh Tâm - Bí thư Đảng ủy, Chủ tịch Hội đồng thành viên Vinafood 1 báo cáo tại Hội nghị

Bước vào năm 2024, theo thông tin từ Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, sản lượng lúa dự kiến vẫn đạt 43 triệu tấn và sau khi dành cho tiêu dùng nội địa, đảm bảo an ninh lương thực thì lượng dành cho xuất khẩu mục tiêu là 7,5 – 8 triệu tấn gạo. Hiện nay, tháng 3/2024, vào chính vụ Đông Xuân, đây là vụ lớn nhất trong năm với số lượng thu hoạch khoảng 6 triệu tấn gạo, trong đó 3 triệu tấn dành cho xuất khẩu.

Vừa qua có thông tin là giá lúa giảm khoảng 30% và các doanh nghiệp, nhà nhập khẩu chậm mua để chờ giá xuống. Về vấn đề này, bà Bùi Thị Thanh Tâm cho biết: Do giá lúa gạo trong thời gian tăng cao liên lục trong quý 3, 4/2023 sau lệnh cấm xuất khẩu của Ấn Độ thì đã giảm từ giữa tháng 1/2024, mức giảm là từ trên 9.000 đồng/kg xuống 7.300 đến 7.800/kg. Tuy giá giảm nhưng vẫn cao hơn của vụ Đông Xuân năm 2023 và đặc biệt là vẫn cao hơn giá của các vụ trước. Bên cạnh đó, giá lúa hiện nay người dân vẫn có lãi khoảng 60% theo giá thành sản xuất mà Hiệp hội tài chính đã công bố là khoảng 4.000 đồng/kg và giảm trên nền giá cao đột biến.

Trước đây, Chính phủ đã đặt mục tiêu là đảm bảo cho người dân có lãi 30%. Nhìn lại lịch sử xuất khẩu của Việt Nam, hiện nay, chúng ta đã bước vào năm thứ 35 Việt Nam tham gia xuất khẩu lúa gạo thì hầu hết cứ mỗi một năm, vào vụ Đông Xuân thì các cuộc họp về lúa gạo đều trở thành đề tài nóng. Chính phủ rất quân tâm đến người nông dân. Có những thời điểm, khoảng 7-10 năm trở về trước, mỗi khi đến vụ nếu giá gạo bán dưới giá thành thì Chính phủ lại triển khai việc mua tạm trữ và cho các doanh nghiệp thu mua để kích giá lúa gạo của người nông dân lên. Với việc làm này thì Chính phủ phải bù tiền hỗ trợ lãi suất ngân hàng và không bảo đảm tính quy luật thị trường. Tuy nhiên, đến thời gian hiện nay, không những được mùa mà chúng ta lại được giá. Đây là thành công rất lớn và đây cũng là cả một quá trình tái cơ cấu ngành nông nghiệp và chỉ đạo sát sao của Chính phủ.

Nguyên nhân dẫn đến giá gạo giảm như vừa qua là do hiện nay thu hoạch chính vụ, tất cả các cánh đồng đều thu hoạch, và các tỉnh đều thu hoạch cùng thời điểm. Lý do là vì năm ngoái, khi được giá thì các tỉnh đồng thời gieo hạt và nông dân rất phấn khởi, cho nên cùng triển khai. Hiện nay tất cả các vùng cùng thu hoạch một lúc thì nảy sinh sự ùn ứ từ ruộng, từ nhà máy, thậm chí từ các cảng nội địa. Hơn nữa để thu mua được lượng 6 triệu gạo, phải chuẩn bị về tín dụng ngân hàng, chuẩn bị logistics nên sẽ ùn ứ, chậm hơn.

Hơn nữa, hiện nay Thái Lan, Philippine, Indonesia cũng gặt, cũng thu hoạch vào đúng tháng 3-5. Bên cạnh đó, một số nước châu Phi, hiện nay đang tồn nhiều gạo. Philippines hiện tồn gạo với giá cao nên họ phải tiêu thụ ở trong nước trước, sau đó mới tiếp tục nhập khẩu.

Vừa qua, Vinafood 1 có chào hàng một số nhà nhập khẩu nhưng các đối tác phúc đáp là "sẽ nghiên cứu thêm và có thể trao đổi sau". Giá cả thị trường thế giới hiện nay đang có sự điều chỉnh. Chúng ta chỉ chiếm 15-18% tổng lượng xuất khẩu gạo của toàn thế giới. Tháng 1 vừa qua, Việt Nam tham gia đấu thầu ở Indonesia với số lượng rất lớn, tổng số lượng mời thầu là 500.000 tấn nhưng các nhà xuất khẩu Việt Nam đã trúng đến gần 400.000 tấn với giá cao. Với giá như hiện nay thì  người nông dân hoàn toàn có lãi, và chắc chắn với giá này thì người nông dân vẫn tiếp tục tăng sản lượng.

Thời gian tới, Chính phủ và các Bộ, ban, ngành đã dự báo là năm 2024 là năm tiếp tục có nhu cầu lớn về gạo và các nhà nhập khẩu hiện nay vẫn tiếp tục có kế hoạch để triển khai.

Liên tục mua vào lúa gạo

Về công tác tiêu thụ, hiện nay, Vinafood 1 và Tổng công ty Lương thực miền Nam (Vinafood 2) đều thực hiện theo chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ và Chủ tịch Ủy ban Quản lý vốn nhà nước tại doanh nghiệp. Theo đó, 2 Tổng công ty đều tiếp tục mua và từ tết đến nay đã mua được khoảng nửa triệu tấn gạo và mua liên tục ngày đêm và không có thời gian nghỉ.

Thủ tướng trao đổi với lãnh đạo Tổng công ty Lương thực miền Bắc

Sáng cùng ngày, Vinafood 1 đã nhận được Chỉ thị mới của Thủ tướng Chính phủ. Theo đó, Thủ tướng Chính phủ chỉ đạo các Bộ, ban, ngành, Hiệp hội lương thực Việt Nam, các tỉnh và đặc biệt là 2 Tổng công ty lương thực nhà nước, trong tình hình mới phải triển khai việc tăng cường sản xuất, để đảm bảo an ninh lương thực trong nước và đồng thời đảm bảo xuất khẩu. Nếu thực hiện được chỉ thị này, chúng ta không chỉ lo bước ngắn hạn mà chúng ta cũng đảm bảo được mục tiêu dài hạn.

Nhân dịp này, Vinafood 2 đã đưa ra một số đề xuất như sau:

Thứ nhất, với Tổng cục Dự trữ Nhà nước, thông thường cứ vào tháng 3 thì Tổng cục sẽ tổ chức mở thầu với số lượng khoảng 200-250 nghìn tấn gạo. Số lượng này cũng đủ để đóng góp vào việc kích cầu. Nếu điều kiện cho phép, đề nghị Tổng cục Dự trữ Nhà nước, Bộ Tài chính cho tiến hành sớm chương trình thu mua dự trữ vì các doanh nghiệp cần có hợp đồng để triển khai và đặc biệt là bảo đảm chất lượng trong kho.

Thứ 2, Ngân hàng Nhà nước và hệ thống ngân hàng thương mại đều quan tâm đến các doanh nghiệp xuất khẩu gạo, doanh nghiệp chế biến. Năm nay, tình hình có nhiều khó khăn nên Vinafood 1 đề nghị các ngân hàng tiếp tục quan tâm, giảm lãi suất, đồng thời nới lỏng các điều kiện cho vay.

Cuối cùng, đối với đề án phát triển bền vững 1 triệu ha chuyên canh lúa chất lượng cao, đây là đề án có ý nghĩa rất lớn đối với trong và ngoài nước, Vinafood 1 đề nghị Chính phủ giao các bộ, ngành và các tỉnh triển khai đề án, có tổng kết chương trình cánh đồng mẫu lớn trước đây.