Đã cơ bản khắc phục được nhiều dự án yếu kém ngành Công Thương

Ngay sau đó, Ủy ban đã tiến hành rà soát, tổng hợp hồ sơ, tài liệu, báo cáo và làm việc trực tiếp tại 11 dự án, doanh nghiệp để nắm bắt, đánh giá đầy đủ thực trạng từng dự án, doanh nghiệp, nhất là những khó khăn, vướng mắc mấu chốt, trong đó có các vướng mắc về tranh chấp hợp đồng EPC và tồn tại, vướng mắc về tài chính, vay nợ.

Tại cuộc khảo sát và làm việc với về dự án cải tạo, mở rộng Nhà máy sản xuất đạm Hà Bắc, Thủ tướng Chính phủ nhấn mạnh yêu cầu giữ lại nhà máy nhưng quyết tâm tái cơ cấu với các giải pháp như cải tiến quy trình sản xuất, ứng dụng khoa học công nghệ, nâng cao năng suất, đa dạng hoá sản phẩm để cạnh tranh tốt hơn

Trên cơ sở đó, Ủy ban đã tham mưu, chuẩn bị nội dung cho nhiều phiên họp của Thường trực Chính phủ, Ban Chỉ đạo, Tổ giúp việc Ban Chỉ đạo; đồng thời, chủ động làm việc, phối hợp với các Bộ, cơ quan liên quan xây dựng các phương án, hướng xử lý và quyết liệt đôn đốc, chỉ đạo các doanh nghiệp, dự án tiến hành xây dựng, hoàn thiện phương án thực hiện nhằm sớm xử lý dứt điểm các dự án, giảm thiểu thiệt hại cho Nhà nước.

Dưới sự chỉ đạo quyết liệt của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ và các Phó Thủ tướng Chính phủ và sự chủ động, tích cực của Ủy ban trong thực hiện nhiệm vụ được giao và sự phối hợp của các cơ quan, doanh nghiệp liên quan, tháng 10 năm 2021, Bộ Chính trị đã đồng ý chủ trương giao Tập đoàn Dầu khí Việt Nam và Tập đoàn Hóa chất Việt Nam theo thẩm quyền và quy định của pháp luật, được sử dụng nguồn vốn hợp pháp để chủ động xử lý đối với 05 dự án, doanh nghiệp (Nhà máy sản xuất xơ sợi Polyester Đình Vũ, Nhà máy sản xuất phân bón DAP 1-Hải Phòng, Nhà máy sản xuất nhiên liệu sinh học Phú Thọ, Nhà máy sản xuất nhiên liệu sinh học Bình Phước và Nhà máy sản xuất nhiên liệu sinh học Dung Quất).

Thủ tướng Chính phủ kiểm tra thực địa Dự án cải tạo, mở rộng Nhà máy sản xuất đạm Hà Bắc

Sau khi được Bộ Chính trị cho chủ trương xử lý, tình hình sản xuất, kinh doanh của các dự án, doanh nghiệp đã có nhiều chuyển biến tích cực; trong đó một số dự án, doanh nghiệp đã có lãi, giảm lỗ lũy kế đã đóng góp cho ngân sách nhà nước, giảm dư nợ trung hạn và dài hạn của các dự án/doanh nghiệp, bảo đảm duy trì việc làm, đời sống cho hàng nghìn lao động, góp phần ổn định chính trị - xã hội tại địa phương, như: Nhà máy sản xuất phân bón DAP 1 - Hải Phòng của Công ty cổ phần DAP - Tập đoàn Hóa chất Việt Nam từ năm 2017 đến nay sản xuất ổn định, hàng năm có lãi và đã hết lỗ lũy kế từ tháng 01/2022; Dự án sản xuất xơ sợi Polyester Đình Vũ - Tập đoàn Dầu khí Việt Nam duy trì vận hành sản xuất khai thác tối đa, hiệu quả 27 dây chuyền sợi DTY, doanh thu bù đắp được chi phí biến đổi và có lợi nhuận trước định phí.

 Đối với 07 dự án, doanh nghiệp còn lại, tình hình cũng có nhiều tín hiệu rất tích cực. Trong đó, 03 dự án sản xuất phân bón của Tập đoàn Hóa chất Việt Nam (Cải tạo, mở rộng Nhà máy sản xuất phân đạm Hà Bắc; Nhà máy sản xuất đạm Ninh Bình, Nhà máy sản xuất phân bón DAP số 2 - Lào Cai) đã duy trì được sản xuất, kinh doanh; nỗ lực làm chủ công nghệ, từng bước nâng công suất chạy máy bình quân so với công suất thiết kế; theo đó, mặc dù còn rất khó khăn nhưng 03 dự án đã sản xuất, cung cấp một lượng lớn phân đạm urê và DAP đáp ứng đầy đủ, kịp thời cho nhu cầu tiêu thụ trong nước và một phần cho xuất khẩu; góp phần ổn định thị trường phân bón, tiết kiệm ngoại tệ nhập khẩu, đảm bảo an ninh lương thực quốc gia. Cho dù còn lỗ lũy kế, song từ năm 2021 đến nay, do thị trường thuận lợi (giá phân bón cao nhất trong vòng 10 năm trở lại đây), nên kết quả sản xuất, kinh doanh của 03 dự án, doanh nghiệp có cải thiện hơn: năm 2022, ước lãi 2.632 tỷ đồng, tăng hiệu quả 2.815 tỷ đồng so với năm 2021…

Thủ tướng Chính phủ khảo sát hiện trường khu vực Dự án mở rộng giai đoạn 2 Nhà máy Gang thép Thái Nguyên

Đến nay, Ủy ban và Tập đoàn Hóa chất Việt Nam đã hoàn thành phương án xử lý đối với 03 Dự án sản xuất phân bón. Theo đó, tập trung vào các biện pháp cơ cấu tài chính nhằm tháo gỡ khó khăn, vướng mắc để các doanh nghiệp tiếp tục hoạt động, nâng cao hiệu quả sản xuất, kinh doanh để trình cấp có thẩm quyền xem xét. Khi 03 dự án này được cấp có thẩm quyền thông qua phương án xử lý (cùng với 05 dự án đã được Bộ Chính trị đồng ý chủ trương, định hướng xử lý trong năm 2021) thì sẽ có 8/12 dự án đã có phương án xử lý cụ thể.

Có thể nói, trong bối cảnh nhu cầu tiêu thụ trong nước đối với phân đạm urê khoảng 2,2 triệu tấn/năm và phân DAP khoảng 1 triệu tấn/năm như hiện nay, việc các dự án phân bón của Vinachem có được phương án xử lý cụ thể nhằm tháo gỡ khó khăn, tiếp tục hoạt động sẽ tạo điều kiện để các doanh nghiệp đóng góp hơn nữa cho sự phát triển của ngành công nghiệp hóa chất với vai trò là một trong những ngành công nghiệp nền tảng, phát huy nội lực, góp phần vào phát triển nền kinh tế độc lập, tự chủ và sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước; đồng thời duy trì và giữ được thương hiệu sản phẩm, nhất là thương hiệu Đạm Hà bắc vốn có lịch sử lâu đời, uy tín cao, bảo đảm ổn định việc làm và thu nhập cho hàng ngàn lao động.

Phó Thủ tướng Lê Minh Khái phát biểu trong cuộc kiểm tra Dự án khai thác, tuyển quặng sắt mỏ Quý Xa, Nhà máy gang thép Lào Cai (Dự án VTM)

Bên cạnh những tín hiệu đáng mừng của các dự án phân bón, Dự án mở rộng sản xuất giai đoạn 2 - Công ty cổ phần Gang Thép Thái Nguyên (Tisco2) - một trong những dự án được coi là khó xử lý nhất đến nay cũng đã có nhiều tiến triển tích cực. Ngày 31/7/2022, Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính đã khảo sát, làm việc tại dự án Tisco2. Tại buổi làm việc, Thủ tướng nêu rõ tinh thần tập trung giải quyết dứt điểm các vấn đề đặt ra của dự án.

Thực hiện ý kiến chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ, Ủy ban đã quyết liệt chỉ đạo Tổng Công ty Đầu tư và Kinh doanh vốn nhà nước, Tổng Công ty Thép Việt Nam và Công ty cổ phần Gang thép Thái Nguyên; trực tiếp tham gia đàm phán với Tổng thầu EPC của Tisco2 (MCC); trực tiếp làm việc với Đại sứ Trung Quốc tại Việt Nam và có công hàm đề nghị Đại sứ quán Trung Quốc tại Việt Nam báo cáo cấp có thẩm quyền phía Trung Quốc, hỗ trợ điều phối với các cơ quan chức năng của Trung Quốc trong việc tạo điều kiện cho MCC tổ chức Đoàn sang Việt Nam để đàm phán thống nhất các vấn đề liên quan của dự án.

Phó Thủ tướng Lê Minh Khái cùng đoàn công tác kiểm tra dự án Nhà máy gang thép Lào Cai

Trên cơ sở đó, cuối tháng10/2022, MCC đã cử Đoàn chuyên gia sang làm việc tại Việt Nam. Đây được coi là chuyến công tác mang tính phá băng trong xử lý các tồn tại, vướng mắc của Tisco2, tạo ra bước đột phá trong quá trình giải quyết các tồn tại của Dự án Tisco2 khi lần đầu tiên hai bên đã cùng khảo sát, tiếp cận trên thực tế đối với các máy móc, thiết bị đã tập kết tại hiện trường và các công trình xây dựng dở dang trong khuôn khổ Dự án.

Theo Ủy ban Quản lý vốn nhà nước tại doanh nghiệp, trong thời gian tới, việc xử lý đối với các dự án sẽ được tiếp tục thực hiện theo quan điểm chỉ đạo của Bộ Chính trị, Quốc hội, Chính phủ, tuân thủ các quy định của pháp luật, kết luận thanh tra, kiểm toán và các cơ quan có thẩm quyền.

Căn cứ vào tình hình thực tế xử lý các khó khăn, vướng mắc của từng dự án, Ủy ban sẽ rà soát, tổng hợp, báo cáo Ban Chỉ đạo và các cơ quan có thẩm quyền để có định hướng và giải pháp tái cơ cấu theo hướng ưu tiên các phương án bán, thoái vốn.

Trường hợp các dự án không có khả năng phục hồi sẽ báo cáo, xem xét thực hiện phương án phá sản, giải thể theo quy định của pháp luật; mục tiêu thu hồi tối đa vốn, tài sản của Nhà nước; hạn chế thấp nhất thất thoát và những tác động tiêu cực đối với ngân sách nhà nước cũng như  nền kinh tế.